بهداشت غذا در محرم

یکی از مواردی که با فرهنگ دینی ما ایرانیان عجین شده و به آن پایبند هستیم، نذری دادن است. ادای نذر در بسیاری از روزها و ماههای سال میتواند اتفاق بیافتد، اما یکی از ماههایی که نذری در آن بسیار پُررنگتر از دیگر زمانهاست، ماه محرم است. در این ماه از همه خانهها و مساجد و هيئتهاي عزاداري بوي غذاهاي نذري به مشام ميرسد. چرخیدن ماه به دور زمین، امسال قرعه آغاز محرم را در تیر ماه زده است. یکی از موارد جالب در نذریهای ماه محرم، خاص بودن و یا به نوعی انحصاری بودن برخی از خوراکها در این ماه است که رفتهرفته باعث شده اصولاً این نذری به این ماه تعلق بگیرد؛ قیمه نذری محرم که طعم خاص آن با قیمههای دیگر متفاوت است و به مرور زمان به قیمه امام حسین (ع) معروف شده را در هیچ روز یا ماه و مراسم دیگر نمیتوان یافت. همانطور که میدانید، یکی از ویژگیهای نذری دادن، تهیه نذری به مقدار زیاد و در تنوع بالا است، از اینرو باید به اصول بهداشتی در تهیه نذری بسیار توجه کرد تا باعث بروز بیماریها و مسمویت غذایی نشود. بنابراین بر آن شديم که چند توصيه را جهت پخت و نگهداري غذا در این ایام یادآوری کنيم:
فاسد شدن غذا چيست ؟
به وجود آمدن هرگونه تغييرات در مواد غذايي از جمله تغییر رنگ، بو و طعم به صورتي که آن را براي انسان غيرقابل مصرف میکند را فساد غذا ميگوييم. اين تغييرات ميتواند سبب کاهش يا از بين رفتن ارزش غذايي شده و يا موجب بيماري در انسان شود.
مسموميت غذايي چيست ؟
یکی از رایجترین انواع مسمومیت، مسمومیت غذایی است، بنابراین باید شناخت کافی از آن داشته باشید تا بتوانید از خطرات آن مصون بمانید. مسموميت غذايي عبارت است از مجموعه اختلالاتي که در نتيجه تماس غذاي آلوده به ميکروبها و مواد شيميايي آلوده و جذب این مواد در سیستم بدن به وجود ميآيد و شايعترين آنها مسموميت ميکروبي است. علائم عمومي مسموميت غذايي عبارتند از بيحالي، اسهال، سرگيجه، حالت تهوع، کاهش اشتها و تب خفیف.
توجه داشته باشید که جذب آلودگی در همه مواد یکسان نیست و برخي از غذاها سريعتر از بقيه آلوده ميشوند:
گوشت: اغلب مسموميتها به وسيله گوشت فاسد است. گوشت در هواي معمولي و گرم و در تماس با حشراتي چون مگس به سرعت فاسد ميشود. گوشت فاسد رنگ و بوي نامطبوعي دارد و قابل تشخیص است.
شير: شير محيط مناسبي براي رشد ميکروبها است. شير با عوامل گوناگونی دچار فساد میشود. ممکن است از حيوان بيمار دوشيده شده باشد و يا در زمان حمل و نقل به باکتريها آلوده شود. راه تشخیص شیر فاسد جوشاندن آن است زیرا شير فاسد هنگام جوشيدن بريده ميشود.
سبزيجات: سبزيجات، ميکروبها، انگلها و تخم آنها را در خود نگه ميدارند.
سایر مواد: خامه، تخممرغ و پنير نيز در اين دسته قرار دارند. پس بهتر است از مواد بستهبندي شده استفاده کنيد، در محیط و دمای مناسب از آنها نگهداری کنید و تاريخ تولید و انقضای آنهارا دقيق بخوانيد.
چند نکته بهداشتي در تهيه مواد غذايي و مصرف آنها:
• عدم رعایت بهداشت در هر موردی بهویژه تهیه خوراکهای نذری برابر است با افزایش احتمال ابتلا به بیماریهای عفونی. قبل از پخت غذا بايد تمام سطوح و وسايل مورد نياز را پاکيزه کنید و افرادي که در زمان پخت غذا و با پخش آن در محيط حاضر هستند نکات بهداشت فردي را رعايت کنند. از اینرو، توصیه میشود حتماً قبل از دست به کار شدن برای تهیه نذری، دستهای خود را با آب و صابون تمیز بشویید.
• آب مصرفي براي تهيه غذا بايد آب، شرب و پاکيزه باشد.
• در زمان پخش و توزيع غذاها به ظروف بهتر است در محيطي سرپوشيده اين کار انجام شود تا گرد و غبار و آلودگيهاي هوا باعث فساد مواد غذايي نشود.
• غذا را از دسترس حشرات، جوندگان و ساير حيوانات دور نگه داريد.
• قبل از شروع پخت و پز دقت داشته باشید که تمام ظروفی که قصد استفاده از آنها را دارید، کاملاً تمیز باشند. طوری نباشد که بهدلیل ضیق وقت و عجله داشتن برای تهیه نذری از شستن اصولی ظروف سر باز بزنید.
• با وجودي که ليوانهاي پلاستيکي چندين نوع دارند و هرکدام مخصوص نوعي نوشيدني است، اما براي نوشيدنيهاي گرم حتما باید از ليوانهاي شيشهاي و یا کاغذی استفاده شود زیرا ریختن مایعات داغ در ظروف پلاستیکی خطر سرطانزایی دارد.
• در تهيه شربت از آب آشاميدني استفاده کنيد و ظرف مورد نياز را با دقت و به طور کامل بشوييد چرا که قند درون شربتها محيط مناسبي براي رشد حشرات و انواع باکتريها است و چون شربتها در مقابل شعله قرار نميگيرند و به اصطلاح پخته نميشوند، باکتريهای موجود در آن از بين نميروند و در مدت زمان کوتاهي به سرعت تکثير ميشوند. بعد از آمادهسازي نيز تا زمان توزيع بايد در ظرف حاوي شربت گذاشته شود.
• اگر شير را به عنوان نذري انتخاب ميکنيد، حتما شيرهاي پاستوريزه را خريداري و آنها را خوب بجوشانيد. شير را بايد در يخچال گذاشت و حداکثر 24 ساعت ميتوان نگهداري کرد.
• به جهت مقیاس بالای تهیه نذری، شاید بسیاری از افراد بهجای استفاده از زعفران، از مواد رنگدهنده و طعمدهنده مصرف کنند. دقت داشته باشید که در استفاده از این مواد طعمدهنده زیادهروی نکنید، زیرا ممکن است سلامت نذری را تحتالشعاع قرار دهد.
• اگر شما قصد داريد انواع خورشهاي سبزيدار را نذري بدهيد و يا از سبزي يا سالاد هنگام سرو غذا استفاده کنيد، سبزيها را حتما در مواد ضدعفوني کننده که با آب رقيق شدهاند غوطهور کنید. ميتوان از مايع ظرفشويي نيز براي تهنشين شدن انگلها و باکتريها استفاده کرد. علاوه بر آن دقت داشته باشید که سبزیهای مورد استفاده را بیش از حد سرخ نکنید؛ چراکه باعث از دست رفتن ویتامینهای آن میشود. علاوه بر اینها، برای سرخ کردن سبزیجات، صرفاً از روغنهای مخصوص سرخ کردن و فقط برای یکبار مصرف استفاده کنید، زیرا استفاده بیش از یکبار از روغن باعث اکسیداسیون روغن میشود.
• با تغيير رنگ آرد و زياد سياه شدن آن (در تهيه حلوا) مادهای مضر به نام آکريلاميد و در اثر سوختن و دود کردن روغن، مادهاي سمي به نام آکرولئين ايجاد میشود، که هر دو سلامت کبد را تهديد ميکنند؛ بنابراين در حرارت دادن آرد و داغ کردن روغن بايد دقت کافي کرد.
• بسیاری از افراد بهدلیل بالا بودن حجم غذای نذری، هنگام خیساندن برنج بهجای استفاده از نمک یُددار، به سنگ نمک روی میآورند که توصیه میشود به هیچوجه این کار را نکنید؛ درواقع، سنگ نمک بهدلیل برخورداری از ناخالصیهایی همچون گچ، آهک، شن و ماسه، میتواند سلامت افراد را به خطر بیاندازد.
• این روزها دیگر مانند سابق نیست که نذری در بشقابهای مرسوم سرو شود، بلکه ظروف یکبار مصرف جایگزین آنها شدهاند؛ از اینرو برای توزیع نذری خود از بهترین ظروف یکبار مصرف یعنی ظروف بر پایه گیاهی و تجزیهپذیر استفاده کنید.
• از آنجا که غذاي نذري در حجم بالايي پخته ميشود و امکان نگهداري صحيح آن داخل يخچال وجود ندارد، بهتر است کار پختوپز ناهار نذري را از صبح همان روز و شام نذري را از عصر همان روز شروع کرد، زيرا اگر دماي غذا براي مدت بيشتر از 2 ساعت، بين 15 تا 30 درجه سانتيگراد باقي بماند، امکان فساد مواد و نفوذ آلودگيهاي ميکروبي و باکتريايي وجود خواهد داشت.
• پس مانده غذاها و ظروف استفاده شده کثيف را سریع جمعآوري و تميز کنيد چرا که در روز بعد محل تجمع انواع باکتريها و ... ميشوند.
نظرات
مطالب مرتبط
تحقیقات صورتگرفته روی شکلات نشان داد که مصرف شکلات میتواند به رگها و عروق قلب کمک کند و شکلات تلخ تا ۳۷ درصد احتمال خطر حمله قلبی را کاهش میدهد.
سرماخوردگي تقريباً شايعترين بيماري بين دانشآموزان در ايام مدرسه است که به شکلهاي مختلف آنها را درگير کرده و براي مدتي از درس و مدرسه باز ميدارد.
شلغم بهدليل داشتن ويتامين و خواص معدني زياد، از صيفيجات مهم بهشمار ميآيد و مصرف آن در زمستان به منظور تضمین سلامتی بسیار توصیه شده.
اگر از یک رژیم گیاهخواری تبعیت میکنید باید بدانید که این رژیم نیز نقصهایی دارد که باعث میشود بدن از یک سری مواد مغذی محروم بماند.